Çocuklarda Tiroit Bezi Hastalıkları

Çocuğun kalbinin sağlıklı atıp atmadığını, dinleyerek tespit edebilirsiniz. Böbreklerinin iyi çalıştığını, ıslak bezinden anlarsınız. Karnının acıktığını çocuk ağlamasıyla belli eder. Fakat tiroit bezi sessiz ve görünmez çalışır, rahatsızlanmadığı sürece, dokunulmaz bile. Bu organ nefes borusunun önünde, gırtlağın alt kısmında bir kelebek gibi durur. Ağırlığı bebeklerde sadece 2 gram iken, ergenlikte 8 gram, yetişkin kadınlarda 18 gram ve yetişkin erkeklerde 25 gramdır.

Boyut olarak bu kadar küçük olmasına rağmen, vücudun en önemli organlarından sayılır. Tiroit bezi iki çeşit hormon üretir, bunlardan biri  (T3) hormonu, diğeri de tiroksin (T4) hormonudur.

Tiroit bezi, endokrin organlar içinde iki önemli özelliği olan yegâne bezdir.

Bunlardan birincisi, büyük bir hormon deposudur. İkinci olarak da, hormon sentezi için iyoda gereksinimi vardır.

Tiroit bezinin görevi, kandan inorganik iyodu yakalamak, tiroit dokusunda iyodu konsantre etmek ve aktif tiroit hormonlarını salgılamaktır. Bu hormonlar fetal gelişmede önemli bir rol oynarlar. Tiroit hormonlarının etkileri tüm hücrelerde görülür. Bunu, hücre emzimlerini aktive veya inhibe etmekle yaparlar. Bu yolla metabolik aktiviteyi ve protein sentezini artırmakladırlar. Bu hormonlar, enerji metabolizmasının düzenini sağlarlar ve oksijen kullanımını, kas hareketlerini ve vücut ısısını yönlendirirler. Bu hormonlar, çocukların bütün organlarının hücrelerini uyarırlar ve belli bir ölçüde büyümelerini sağlarlar. Beyin hücreleri ile sinirlerin gelişimi için de çok önemli rolleri vardır. Tiroit bezinin yeterli derecede çalışmaması halinde, bebeklerde ağır zeka geriliği ve bedensel gelişme yetersizliği oluşur.

Doğumsal tiroit bezi yetersizliğinde (konjenital hipotiroidi), yeni doğan bebekler hiçbir ayırıcı bulgu göstermeyebilirler ve tanı, haftalar, hatta aylar sonra konulur. Çocuklarda oluşacak böyle rahatsızlıkları önlemek için, genellikle doğumdan kısa süre sonra, topuktan alınan kanda TSH (tiroit stimülan hormon) hormon seviyesine bakılır. Bu hormonun görevi, tiroit bezi hormonlarının üretimini düzenlemektir. Böyle önemli bir test, genellikle bebeğin doğumundan belli bir süre geçtikten sonra yapılan genel muayeneyle beraber uygulanır. Fakat, eğer anne doğumdan sonra öngörülen süreden daha az hastanede kalırsa, TSH testiyle ilgili problemler çıkabilir. Bu yüzden yeni doğum yapan anneler hastaneden ayrılırken, mutlaka bu önemli testin yapılıp yapılmadığını öğrenmelidirler.

Doğumsal tiroit bezi yetersizliğinde tüm yeni doğan bebeklerde TSH ölçülmesinin önemi, erken tedavi ile zeka geriliğinin önlenebilmesinden ileri gelmektedir. Ayrıca erken tedavi edilen bebeklerde büyüme hızı, kas, sinir gelişimi ve psikolojik gelişmenin normal olduğu gösterilmiştir.

Doğumsal tiroit bezi yetersizliğinin sıklığı, dünyada 3800 ile 4000 doğumda birdir. Dış görünüşten ve birtakım bulgulardan şüphe edilerek teşhis konan hasta sayısı son derece düşüktür. Bu sebepten dolayı, erken tanı için kesin olarak her yeni doğanın biyokimyasal tarama testinden geçirilmesi gereklidir.

Çocuklarda Tiroid Bezinin Hastalanması Ne Şekilde Belli Olur?

Okul öncesi ve sonrası dönem çocuklarında, tiroid bezi çeşitli sebeplerden dolayı aşırı büyüme gösterebilir. Bu durumda ortaya şu sonuçlar çıkar:

• Tiroit bezinin aşırı hormon salgılaması (hipertiroidism) rahatsızlanmaya, aşırı aktiviteye, konsantrasyon zayıflığına ve kalpte çarpıntıya sebep olur. Çocukta belirgin bir şekilde zayıflama, rahat uyuyamama ve ishal gibi şikayetler oluşur.
• Tiroit bezinin fazla büyümesine rağmen, şayet vücuda yeterli miktarda hormon salgılayamıyorsa (hipotiroidism), uyarılma azalır. Çocuk kendini yorgun ve halsiz hisseder, dikkatini toplayamaz, ilgisiz olur ve okulda başarısı düşer. Bunun yanında sık sık üşüme ve kabızlık ortaya çıkar.

Yeni araştırmalara göre, iyot eksikliği olan bölgelerdeki çocuklarda, işitme zorluğu ve zeka testlerinde düşüklük gösterilmiştir. Bu gibi durumlarda doktora başvurulmasında ve iyot içeren gıda maddelerinin alınmasında fayda vardır. Bütün besinler içinde en çok iyot içeren ürünler, çeşitli balık türleri ve deniz ürünleridir. Böyle bir eksik, ev yemeklerinde iyotlu tuz kullanılarak da giderilebilir. İyodun yetersizliği kadar akut olarak yüksek dozda alınması da, tiroit hormonu yapımını olumsuz yönde etkilemekte.

Eğer çocuğun tiroit bezi, hastalık derecesinde büyüdüyse veya yetersiz hormon salgılama belirtileri varsa, iyot eksikliğini gidermek amacıyla iyotlu tuz kullanmak yetersiz olacaktır. Bu gibi durumlarda, hekim tarafından gerekli tetkikler yapılarak, tiroit hormon tabletleriyle ek tedavi uygulamak gerekebilir. Bazen ileri derecede büyümüş tiroit bezi nedeniyle, ameliyat bile gerekebilir.