Çocuklarda trafik eğitiminin önemini önce biz sonra evladımıza kavratmalıyız. Neden mi? Trafik kazalarında hayatını kaybeden yayaların yüzde 12’sini yaşları 10’dan küçük çocuklar oluşturuyor. Bize de, haberlerde onları izleyip iç geçirmek düşüyor. Oysaki onları eğitmediğimiz sürece, sıradakinin bizim çocuğumuz da olabileceğinin bilincinde olmalıyız.
Bundan iki sene önce ülkemizde 7600 kaza oldu. Bu kazalar sonucunda yolda yürüyen, yaya geçidinden geçen ya da bisiklete binen 1730 çocuk yaralandı, 151 çocuk yaşamını yitirdi. Geçen yılsa kaza sayısı daha da arttı. Şu bir gerçek ki, Türkiye dünya genelinde en fazla trafik kazası yaşanan ülkeler arasında yer alıyor. Kazaların en önemli nedeni sürücülerin hız sınırına uymaması. Oysaki sürücünün refleksleri ne denli kuvvetli olursa olsun, hız arttıkça aracın durma mesafesi uzuyor.
Örneğin, 50 km hızla giden bir araç frene basıldıktan 13 metre sonra duruyor. Buna karşın 80 km ile yol alırken, durma mesafesi iki kat artıyor. Tek suçlu sürücüler değil Yine de kazaların bütün yükünü sürücülerin omuzlarına yüklemek yanlış. Kaza olmaması için yolların uygun biçimde, ekipmanla donatılmış olması gerekiyor. Tabii bir de yayaların eğitilmiş olması.
Ancak bütün bunların eksikliği, ülkemizdeki trafik kazası mağdurlarının sayısını artırmaya yol açıyor. Kazalardan en çok zarar görenlerse şüphesiz çocuklar… Dahası, çocuk ölümleriyle sonuçlanan kazaların çoğu okul yakınlarında yaşanıyor. Pek çok ülkede, araç trafiği okul çevrelerinden uzak tutuluyor ya da hız limiti 10 km’ye düşürülüp okul çevreleri trafik polislerince ya da özel görevlilerce kontrol altına alınıyor. Ancak ülkemizde bu da henüz eksikler arasında.
Trafik Eğitiminde çocuk yetişkin olmadığı unutulmamalı
Kaza oluşumunda şüphesiz çocukların davranışlarının da payı var. Ancak bu noktada, onların bizim bakış açımıza ve düşünce yapımıza sahip olmadıklarını unutmamamız gerekiyor. Ayrıca, refleksleri de yetişkinler kadar hızlı ve gelişmiş değil. Bu yüzden trafikte bizim kadar dikkatli davranışlar sergileyemiyorlar. Örneğin, 8-10 yaşlarında, trafiğin tehlikesinin bilincine gerektiğince varamıyorlar. Zira görüşleri ve dikkatleri yeterince gelişmemiş oluyor.
Çocuğun görme duyusu (görüş açısının 180 dereceye ulaşması) ve dikkati 16 yaşında mükemmel düzeyine ulaşıyor. 10 yaşına kadar, trafikte ne tür tehlikelerle karşı karşıya kalabileceğini, 8 yaşına kadar mesafeleri ve motorlu araçların süratini bizler kadar rahat kestiremiyorlar. Motorlu araçları, “Çok büyük ve ürkütücü” olarak görüyor ama tehlikelerin boyutlarına “Yakın” olamıyorlar. O yaşlarda refleksleri yetişkinlere kıyasla on kat daha ağır. Daha da önemlisi çocuk 12 yaşına kadar ailesinin tehlikelere karşı uyarılarını pek ciddiye almıyor. Özellikle de yasakları… Bu yüzden çocuk, kendince önemli bir neden olduğunda trafiği hiçe sayarak yola fırlıyor. Sürücü olarak trafikte yol alan biz yetişkinler çocuğun bütün bu zaaflarını göz önünde bulundurmalıyız.
Çocuklara trafik eğitiminde her yaşa farklı önlem
Çocukların kapasitelerini genellesek bile, her yaştaki çocuğu yönlendirmek ve bilinçlendirmek amacıyla yararlanılabilecek belli bir kural yok. Ancak uzmanların bilgilerini göze alarak aşağıdaki öneriler listesini hazırladık:
4 yastan küçük çocuklar için trafik eğitimi
Üç yaşına kadar dışarıya çıktığınızda çocuğu elinden tutarak ve duvar tarafından yürütün. Üç tekerlekli bisikletiyle ya da düldülüyle hiçbir koşulda (kontrolünüz altında bile) caddeye, yaya geçidine çıkmamalıdır. İlle de yaya geçidinden geçmeniz gerekiyorsa, bir elinizle onun elini, öteki elinizle bisikletini ya da oyuncağını tutun. Her koşulda ona örnek olun. Hareketlerinizi takip ve taklit etmesini sağlayın.
4-7 yas arası çocuklar için trafik eğitimi
Sizden birkaç metre uzaklaşarak bisikletine binebilir. Fakat hiçbir zaman gözlerinizi onun üstünden ayırmamalısınız. 5 yaşına doğru ona bir başına yürümeyi ve riskli yerlerde (örneğin yaya geçidi) sizi beklemeyi öğretmelisiniz. Az trafikli caddelerde yalnız başına karşı kaldırıma geçmesine (bir metre önünüzden) izin vermelisiniz. Tabii yanlışlarını da düzeltmelisiniz. Bu arada yolun daima sol tarafından (motorlu araçların geliş yönüne karşı kaldırımdan) ve duvara yakın yürümeyi alışkanlık edinmelidir.
7-10 yas arası çocuklar için trafik eğitimi
Aşağı yukarı 7 yaşlarında çocuk yalnız başına okula gidebilir (hele yuvaya devam ettiyse, okula gidiş gelişlerde daha dikkatlidir, çünkü pek çok yuvada çocuklar trafikte davranışlar konusunda eğitilmektedir). Yalnız başına okula göndermeden önce bilgilerini sınamalı ve bir süre onu izlemelisiniz. Bu arada, okul-ev güzergâhının az trafikli caddelerden geçmesini sağlayın. Tehlikeli noktaları birlikte belirleyip (daralan kaldırım, yol ya da kaldırım inşaatı nedeniyle yol değiştirme gibi durumlarda), davranışlarının nasıl olması gerektiğini öğretin.
Sonuçta, yaya geçidinden (önce sola sonra sağa ve ardından yine sola bakarak) karşıdan karşıya geçmek ve yolun sol tarafından yürümek ama kesinlikle koşmamak gerektiğini bilmelidir. Tabii ki, eğer okul-ev ulaşımını bir araçla yapacaksa, iniş binişler ve hedefe gidiş konusunda ona araçla deneyim kazandırmalısınız. Bu arada, olası durumlarda neler yapması gerektiğini söylemeyin, kafasını karıştırırsınız. Bir kez, tehlikelere karşı yapması gerekenleri öğrenirse, her türlü tedbiri almayı başaracaktır. Fakat siz kontrolü elden bırakmamalısınız.
10-14 yas arası çocuklar için trafik eğitimi
10 yaşından itibaren çocuk, kendi başına okula, eve, alışverişe gidecek kadar olgunlaşır. Arkadaşlık ilişkilerinin yoğunlaştığı bu yaşlarda, dikkati zan zaman dağılacaktır. Hele ergenlik çağının başlangıcı olan 11, 12 yaşlarında aşırı dalgın olabilir. İstatistikler, çocukların bu yaşlarda daha fazla kazaya uğradıklarını gösteriyor. Bu zor dönemi dostça, arkadaşça ilişki kurarak atlatabilirsiniz. Ona kaza sonucu insanların başına gelenleri gösterirseniz, daha dikkatli olmaya yöneltirsiniz. Hiçbir şartta öğretmen tavırları takınmayın, emir vermeyin.
Sert ve otoriter tavırlar çocuğun tepki duymasına yol açar. Sevgi dolu ve iyiniyetli anne ve baba çocuğun sorun yaşamaması için temel koşuldur. 10 yaşında çocuk bisikletle akrobatik hareketler sergileyecek ve caddede istediği yere ulaşabilecek kadar olgundur. Önemli olan onun sizin belirlediğiniz güzergâhı takip etmesi ve kesinlikle alışveriş merkezlerinden uzak durmasıdır.
Bisikletinin sürekli bakımlı olması gerektiğini yoksa trafikte sorun yaşayabileceğini hatırlatın. 12 yaşına doğru yavaş yavaş otonomiyi ele alacaktır. Zaten bu yaştan itibaren beyni de, zekâsı da daha işlek bir duruma gelecektir. Hele 14 yaşında artık sizin ona vereceğiniz çok fazla bilgi ve uyarı kalmamıştır. Bu yüzden gereksiz uyarılarla huzurunu kaçırmayın.
Çocuklara trafik eğitiminde 3 temel prensip
Çocuklarınızın üç önemli konuyu anlamasını sağlamalısınız:
- “Yetişkinler her zaman doğru davranmazlar: Kimi vardı, direksiyona geçince trafik canavarı kesilir, bazısı trafik işaretlerini hiçe sayar. Bu yüzden karşıdan karşıya geçerken bile dikkatli olmalısın”.
- “Bizim sokakta kendini güvende hissedersin ama hiç tanımadığın bir sokak kadar orası da tehlikelidir. Ayrıca, yolun öbür tarafından tanıdık biri sana el sallasa bile kesinlikle ona koşma. O bekler”.
- “Yollar herkesindir. Diğerlerinin haklarına saygı duymalısın. Motorlu araçlar yolda, yayalar yaya geçidinde geçiş üstünlüğüne sahiptir. Buna uymalı ve her an dikkatli olmalısın.”
Sağlıcakla Kalın.
Keşfetmeye Devam Edin: İlgili Bağlantıları Kullanın