Çocuklarda göz hastalıkları üzerinde durulması gereken önemli bir konuduru. Bebekler doğdukları andan itibaren dünyayı tanımaya çalışırken, gözleri onların en büyük yardımcılarıdır. Görmeye başladıkları günden itibaren, artık öğrenme de başlar. Bu yüzden özellikle gözlerde oluşabilecek ve ileride görmeyi engelleyebilecek rahatsızlıklar kesinlikle ihmal edilmemelidir.
Çocuklarda Şaşılık
Çocuklarda göz hastalıkları arasında yer alan şaşılığın nedeni bilinmiyor. Göz kaymalarının pek çok nedeni ve şekli vardır. Gözlerin içe dönmesine esotropi, dışa dönmesine ekzotropi denir. Bir ışık kaynağının kornea’dan yansıması testi ile şaşılık olup olmadığı kontrol edilebilir. Pek çok bebekte geniş ve basık burunları yüzünden yalancı içe dönme mevcuttur. Ayrıca altı aya kadar küçük dışa dönme ve iki aya kadar küçük içe dönme de normal olabilir. Bunların dışında şaşılık kendiliğinden geçmez.
Doğuştan içe dönmelerde ameliyat altıncı ay civarında yapılmalıdır. Tümör, makula ve göz siniri lezyonları da şaşılık olarak ortaya çıkabilir. Gözlükle düzelen şaşılıklarda da gözlüğün ilk 1 – 2 ay içinde verilmesi lazımdır. Bu yüzden şaşı olduğu düşünülen çocukların kısa sürede muayene edilmeleri gerekir. Çocuklarda tedavinin amacı amblyopiye mani olmak ve beynin her iki gözü birlikte kullanmasını sağlamaktır. Ayrıca şaşılığa neden olan bir hastalık varsa onu da ortaya çıkarmaktır.
İleri yaşlarda da çocukluk tipi şaşılık tedavi edilebilir. Bu müdahale hem kozmetik, hem de fonksiyonel düzelme sağlayabilir. Erişkin tipi şaşılık ise felç, kaza, tiroit oftalmopatisi gibi nedenlerle oluşur. Erişkinlerde çift görme önemli bir problem teşkil eder. Şaşılık tedavisinde gözlük, göz kası cerrahisi, prizma ve botulinum enjeksiyonu gibi teknikler kullanılır.
Şaşılık ameliyatları gözün dışında yer alan kaslara uygulanır. Bu kasların geriletilmesi, kısaltılması, yerinin değiştirilmesi gibi çeşitli teknikler mevcuttur. Komplikasyon olma ihtimali çok küçüktür. Ancak belli oranlarda (yüzde 10 – 20) şaşılığın şaşılığın tam olarak düzelmemesi mümkündür. Bu durumda ikinci bir müdahale yapılabilir. Zira cerrahi, gözleri ne kadar düzeltse de, onları yerinde tutan beyindir.
Çocuklarda Ambliyopi
Halk arasında göz tembelliği olarak bilinir. Aslında şaşılık, katarakt gibi nedenlerle görüntünün net bir şekilde oluşmaması sonucu, beynin o gözden gelen bağlantıları azaltmasıdır. Sıklığı yüzde 3 civarındadır. Ambliyopiyi oluşturan nedenin ortadan kaldırılması, mesela şaşılık ya da katarakt ameliyatı ambliyopiyi düzeltmez.
Tedavi için beynin tercih ettiği gözün örtülmesi (patching) en sık kullanılan yöntemdir. Atropine göz damlası da bazen denenebilir. Göz egzersizlerinin faydası ispat edilememiştir. Tedaviye ne kadar küçük yaşta başlanırsa, o kadar çabuk cevap alınır.
Ambliyopi tercihen 3 – 4 yaşına kadar teşhis edilmelidir, çünkü 6 yaşından sonra tedavisi güçleşir. 10 yaşından sonra ambliyopinin tedavisi mümkün değildir. Patching’e genellikle tam gün başlanmalı ve alınan cevaba göre bu süre azaltılmalıdır. Takiplerin sıklığı yaşa bağlıdır. Tedavi başarılı olduktan sonra günde 3 – 4 saat koruyucu (maintanence) patching yapılması lazımdır.
Çocuklarda Gös Hastalıkları Arasında Yer Alan Katarakt
Göz lensinin saydamlığını kaybetmesidir. Kalıtımsal (ailevi) olarak sık rastlanıldığı gibi, bazı sendromların parçası olarak, metabolik hastalıklar yüzünden ya da radyoterapi, steroid kullanımı, kaza gibi dış etkenlerle de oluşabilir. Vakaların yüzde 30’unda belirli bir sebep bulunamaz. Direk oftalmoskopla kırmızı röflenin takibi kataraktın erken safhada yakalanmasını sağlar. Görmeyi önemli ölçüde azaltan kataraktlar ameliyat edilmelidir. Yeni doğan dönemindeki total kataraktlarda hiç beklenilmemelidir. Bebeklerde katarakt ameliyatından sonra kontakt lens ya da gözlük kullanılması gerekir. Göz içi lensler yeni teknikle 2 yaşından büyük çocuklarda başarıyla uygulanmaktadır. Uygun vakalarda göz içi lens sonradan da konabilir.
Çocuklarda Nazolakrimal Kanal Tıkanıklığı
Pek çok bebekte nazolakrimal kanalın alt ucu doğumda kapalıdır. Genellikle kendiliğinden açılır. Kanal açılmazsa, o gözün yaşardığı dikkat çeker. Ayrıca tanıda konjenital glokom, entropiyon gibi gözyaşı salgısı m arttıran faktörleri düşünmek lazımdır.
Tedavide öncelikle masaj denenmelidir. Nazolakrimal keseye yukarıdan aşağı doğru günde 3 – 4 defa masaj, her defasında 3 – 4 kez uygulanmalıdır. Antibiyotikli göz damlaları ancak enfeksiyon varsa kullanılır. Bu tedaviye cevap alınamazsa, kanal sonda geçirilerek açılır (probing). 8 aydan küçük be beklere muayenehanede probing yapılabilir. Vakaların yüzde 90 – 95’i bir seferde açılır. Ancak 1 yaşından sonra bu yöntemin başarı şansı azalır. Probing’e cevap vermeyen vakalarda silikon tüplerle genel anestezi altında intübasyon yapılır.
Çocuklarda Göz Hastalıkları İçinde Yer Alan Glokom
Konjenital glokom göz içi sıvısının dışarı çıkarken geçtiği kanalların iyi gelişmemesi yüzünden göz içi basıncının artmasıdır. Bu basınç göz sinirini tahrip ederek görmeyi azaltır. Çocuklarda gözün dış tabakasını oluşturan sklero esnek olduğu için göz büyür ve dahli güzel gözükebilir, Daha sonra gözün ön tabakası olan kornea bu sıvı ile şişer. Fotofobi ve göz yaşarması gibi semptomlar ortaya çıkar.
Kornea’nın saydamlığını kaybetmesi geç bir bulgudur. Konjenital glokonmun tedavisi cerrahidir. Çocuklarda kullanılan teknikler erişkinlerden farklıdır. Öncelikle yarılarak fonksiyon kazanmasına yönelik girişimlere başvurulur,
Çocuklarda Prematüre Retinopatisi
1500 gramdan küçük bebeklerin hastalığıdır. Bu bebeklerde gözün arka tabakası olan retinanın damarları normal olarak gelişemez. Bu durum kendi kendine geçebileceği gibi, bazen bu anormal damarlar retinayı çekerek dekolman oluşturabilirler. Bebek ne kadar prematüreyse ve ne kadar yoğun tedavi gerektirirse, hastalığın sıklığı da o oranda artar. İlk muayene doğumdan 4 – 6 hafta sonra yapılmalıdır.
Genellikle yoğun bakım ünitesinde göz damlası ve göz kapaklarını açık tutmak için spekül kullanılarak retina 360 derece incelenir. Takiplerin sıklığı, hastalığın derecesine bağlıdır ve retina damarları gelişmelerini tamamlayıncaya kadar devam eder. Dekolman gelişme ihtimali yüksek vakalarda lazer uygulaması çok (yaklaşık yüzde 90) başarılıdır. Retina dekolmanı gelişirse, tüm müdahalelere rağmen görme çok düşük seviyede kalır. Prematüre bebeklerde şaşılık da normalden daha sık görülür.
Ambliyopinin tedavisi de cerrahi teknik kadar önemlidir. Yara iyileşmesinin fazla olması, arka kapsülün sıklıkla kesifleşmesi, ameliyattan yıllar sonra glokom gelişmesi ihtimali çocukların ameliyat sonrası sıkı bir şekilde takibini gerektirir. Yeterli çaba ve teknoloji sayesinde iyi düzeyde görme sağlanır.
Sağlıcakla Kalın.
Daha Fazla Bilgi İçin: Benzer Konulardaki Diğer Yazılar